25 Novembar dan drzavnosti BIH

25 Novembar dan drzavnosti BIH

Ključni dan u izgradnji savremenedržavnosti BiH je 25. novembar 1943, kada je u Varcar Vakufu održanoprvo zasjedanje Zemaljskog antifasističkog vijeća narodnog oslobođenjaBiH (ZAVNOBiH). Vijećnici ZAVNOBiH-a usvojili su Rezoluciju i Proglasnarodima BiH u kojima je, medju ostalim, izražena volja naroda BiH daje njihova zemlja i srpska i hrvatska i muslimanska.
Nekolikodana kasnije održano je Drugo zasjedanje AVNOJ-a, na kojem je donijetaodluka o federativnom ustroju Jugoslavije, sa BiH kao jednom od šestravnopravnih članica. Svakom od tadašnjih pet službeno priznatih narodau statusu nacije pripala je njegova federalna nacionalna jedinica.Izuzetakje bila BiH koja svoj status unutar takve zajednice nije stekla naosnovu nacionalnih kriterija, nego kao povijesna zajednica triju narodakoji stoljećima žive zajedno.Odlukama drugog zasjedanjaZAVNOBiH-a, održanog od 30. juna do 2. jula 1944, BiH je ustrojena kaograđanska država, sto je predstavljalo politički rezime njenoghiljadugodišnjeg historijskog državnopravnoga iskustva i kontinuiteta.Kroz tih hiljadu godina trajanja Bosna nije bila politički strogocentralizovana, nacionalno unitarizirana niti kulturno unificirana injen se historijski razvitak ogleda i u kontinuitetu teritorija i imenaBosne. Bosna se, za razliku od susjeda i okolnih zemalja, nije tokomsvoje politogeneze selila, cijepala niti mijenjala ime od 949, kada sepominje u traktatu De administrando, bizantskog cara Konstantina VIIPorfirogeneta.Bosna se, za vrijeme Stjepana II Kotromanićaprostirala od Save do mora, od Cetine do Drine. Molbe papi Prvibosanski kralj Tvrtko I Kotromanić vladao je u drugoj polovini XIVstoljeća ne samo teritorijom sadašnje BiH nego i okolnim zemljama,njeno se kraljevstvo prostiralo od Lima i Boke Kotorske do Velebita iUne, do dalmatinskih otoka Bracu, Hvaru i Korčuli. No, posljednjibosanski kraljevi Stjepan Tomas i njegov sin uzaludno su preklinjalievropske kršćanske vladare, posebno rimskog papu, da im pruzi pomoć uodbrani od Osmanlija koji sve češće napadaju Bosnu.Proljeća1463, kad je sultan Mehmed II Fatih osvojio Bosnu nije nestala idejaBosne, teritorij i ime. Osmanske su vlasti osnovale Bosanski sandžak,koji je prerastao u Bosanski ejalet. On je obuhvatao teritoriju veću nou doba kad je Bosnom vladao Kotromanić. Teritorijalni integritet BiHostao je netaknut tokom svih 40 godina austrougarske uprave, za vrijemeKraljevine SHS "turski paragraf" ostavio je BiH u tadašnjim granicama.KontinuitetBiH narušen je jedino za šestojanuarske diktature, kada je Kraljevinapodijeljena na upravna područja, a razbijanje BiH nastavljeno jeuspostavom Banovine Hrvatske avgusta 1939. Sve je to trajalo nekihdesetak godina, do aprilskog rata 1941. i sloma Kraljevine Jugoslavije,do formiranja ZAVNOBiH-a.