Srebrenica 92-95

SREBRENICA OD APRILA 1992. DO JULA 1995. GODINE


Kratki film




Masovni pokolj civilne populacije u julu 1995. je bilo
najkrvavija epizoda ljudske drame koja je zapravo pocela u proljece
1992. Od aprila 1992. do jula 1995. godine, hiljade muskaraca, zena,
djece, cijele porodice su bile blokirane u dzepovima teritorije
preostale od nekadasnje istocne Bosne. Jedini grad koji je jos uvijek
bio pod kontrolom onih koji su bili lojalni vladi Bosne i Hercegovine
(citaj Bosnjaka) unutar tog malog dzepa teritorije je bila Srebrenica.
U proljece 1992. stotine hiljada ljudi je napustilo svoje kuce u
Srebrenici i drugim gradovima u tom dijelu Bosne - Bratunac,
Srebrenica, Zvornik, Visegrad, Rogatica,...
Oni su zapravo imali srece da izbjegnu sudbinu onih koji su ostali u
svojim domovima. Bivsa Jugoslovenska armada sa stotine tenkova i
hiljade artiljerijskih orudja presla je Drinu, istocnu granicu Bosne i
Hercegovine, i zajedno je sa Bosanskim Srbima, gradove i sela ravnala
sa zemljom. Cijela naselja su zbrisana sa lica zemlje. Kompletne
populacije Bosanskih muslimana (Bosnjaka) su iz svojih domova
sprovodjena na fudbalske stadione u svojim sopstvenim gradovima od
strane svojih komsija Srba i izmasakrirane na najgori moguci nacin.
Na samom pocetku je, zapravo, otpor Srpskoj okupaciji Bosne bio slab. U
najvecem broju gradova istocne Bosne i nije bilo otpora na samom
pocetku agresije. Bosnjaci su u ovom dijelu Bosne bili vecinsko
stanovnistvo. Unatoc toj cinjenici Bosnjaci su bili spremni prihvatiti
Srpsku vlast kao jedini nacin da se sprijeci krvoprolice. Bosnjaci su
znali da se nalaze u inferiornom polozaju u odnosu na Srbe koji su
uzivali svaku vrstu pomoci tadasnje Jugoslovenske Narodne Armije (JNA).

Naime tokom 1990. i 1991. godine (rat u Sloveniji i Hrvatskoj) JNA je
postala cisto Srpska jer su vojnici i oficiri koji su pripadali drugim
narodima (Bosnjaci, Hrvati, Slovenci, Makedonci) odbijali da se bore i
u velikim brojevima dezertirali iz svojih jedinica. Srbi su mogli vrlo
lahko preuzeti kontrolu nad cijelom istocnom Bosnom, i nad cijelom
Bosnom i Hercegovinom, a da pri tome ne moraju ispaliti ni jedan metak.
Bosnjaci su se savijali pod pritiskom i smrtnom prijetnjom ekstremnih
Srpskih grupa i kontgenta jacine 150.000 vojnika, naoruzanog do zuba,
koji je cekao rasporedjen na drugoj strani Drine i u vojnim bazama po
cijeloj Bosni i Hercegovini.
Ali Srbi su imali drugaciji plan: ubijaj, pali, siluj, kolji, ...
ubijaj, ubijaj,.... U maju 1992. u gradu Bratuncu, oko 1000 osoba je
odvedeno sa fudbalskog stadiona, gdje su odvojeni od svojih porodica, u
fiskulturnu salu osnovne skole Vuk Karadzic. Ubijani su sjekirama,
metalnim sipkama, a tijela su im bacana u Drinu i sahranjivana i
masovne grobnice.
U gradu Vlasenici u ljeto 1992. godine nekoliko hiljada Bosnjaka se jos
uvijek nalazilo u svojim domovima za razliku od vecine Bosnjacke
populacije koja je iz tog kraja izbjegla do kraja Aprila 1992. Oni koji
su odlucili da ostanu su, sa uzasom, kroz prozor posmatrali svoje
komsije kako naoruzani do zuba defiliraju ulicama grada. Nije potrajalo
dugo prije nego sto su svi preostali Bosnjaci, zene, djeca, starci,
odrasli muskarci, djecaci, odvedeni iz svojih domova i sprovedeni u
koncentracioni logor Susica u predgradju Vlasenice. Neki su ubijeni u
svojim kucama, na pragu dok su otvarali vrata nepozvanim posjetiocima.
Logorasi su u logoru Susica izgladnjivani do smrti. Tuceni su
svakodnevno, prisiljavani da jedu svoj sopstveni izmet, zene, idjevojke
su silovane i onda poklane.
Do kraja ljeta 1992 u Vlasenici su jos svega tri osobe, koje su nosile
muslimasko ime, bile zive - tri zene, ali zato sto su bile udate za
Srbe. Svi ostali Vlasenicki Bosnjaci su ubijeni i sahranjeni u masovne
grobnice. Mnoga su tijela jednostavno bacena u ambis u brdima iznad
grada. Njihove kosti su jos uvijek tamo. Najpoznatiji most u Bosni i
Hercegovini, pored Mostarskog Starog Mosta, je most u Visegradu. Most
na Drini. Izgradjen je u srednjem vijeku. Taj most je bio mjesto
krvavog pira u kojem su Srbi iz Visegrada ubili stotine svojih komsija
Bosnjaka. U proljece 1992. su stanovnici Zepe i sela na domaku
Srebrenici svakodnevno gledali rezultat etnickog ciscenja (termin koji
su u upotrebu uveli zapadni mediji - mozda zbog toga sto ne zvuci tako
strasno, da njihovi citaci i gedaoci ujutru ne bi pokvarili stomak dok
jedu svoj dorucak i citaju novine ili gledaju TV vijesti) Visegrada.
Stotine izmasakriranih tijela, ili ono sto je od njih ostalo, je danima
i sedmicama plutalo Drinom nosena nizvodno prema Zepi i Srebrenici.
Ozloglaseni Dzek Trbosjek (da je zaista postojao) je obican amater kada
se uporedi sa - umjetnoscu mucenja i klanja - koju su Srbi
primjenjivali nad svojim zrtvama u Podrinju. Mesari sa dugogodisnjim
iskustvom bi im bili zavidni na odradjenom poslu. Crijeva
izmasakriranih Bosnjaka su mjesecima hranila ribu u Drini. Ovo se sve
dogadjalo u proljece i ljeto u selima i gradovima u blizini Srebrenice.

Oni koji nisu stigli ni do Tuzle ni do stranih zemalja nago
su se nasli izmedju rijeke Drine, na istoku, i teritorije koje su
kontrolisali Srbi, na zapadu, su mogli otici jedino u mjesta koja,
barem jedno krace vrijeme, jos uvijek nisu bila okupirana: sela u
rejonu Zepe, Cerske, Konjevic Polja, i grad Srebrenica i sa okolnim
selima. Sa krajem aprila 1992. Srbi su vec kontrolisali sve putne
komunikacije i prolaze prema ostatku teritoriju koje su kontrolisale
snage lojalne Bosanskoj vladi. Ovi dzepovi teritorije su bili bukvalno
odsjeceni od ostatka svijeta i ostali su u takvoj situaciji do konacne
Srpske ofanzive u julu 1995. kada su i potuno nestali sa geografske
karte BiH.
Populacija od oko 100.000 ljudi je bila ostavljena u situaciji da se
bori za goli opstanak. Srbi su odsjekli dovod struje i vode tako da je
populacija zivjela zivotom jednakim onom u srednjem vijeku kroz cijeli
period od aprila 1992. do jula 1995. Vise od tri godine. Najveci broj
porodica je ostao bez hrane vec krajem ljeta 1992. Izbjeglicka
populacija je bila i najranjiviji dio stanovnistva a sacinjavala je
preko 80% od ukupne populacije. Dio lokalnog stanovnistva se jos uvijek
mogao nositi sa gladju zahvaljujuci prijeratnim zalihama, posebno
seosko stanovnistvo, ali je taj dio populacije bio u velikoj manjini.
Ljeto, jesen, zima 1992, januar, februar, mart, april 1993, stotine,
hiljade izgladnjelih su tumarali od vrata do vrata proseci hranu. Mnogi
od njih su se upustili u avanturu probijajuci se nazad do svojih
zapaljenih sela iz kojih su izbjegli pokusavajuci u rusevinama pronaci
nesto sto bi moglo biti jestivo. Mnogi se vise nikada nisu pojavili
zivi. Srbi su bombardovali svaki kvadratni metar slobodne teritorije
dvadeset cetiri sata dnevno. Glavni artiljerijski polozaji su bili:
Planina Tara u Srbiji (Savezna Republika Jugoslavija); planina
Zvijezda; kote Koprivno i Rogac kod Milica; kamenolom iznad zeljeznog
mosta na Drini u Srbiji kod Ljubovije, Sase...

Granate su zasipale cijelu teritoriju. Neka mjesta su
granatirana na slijepo bez mogucnosti da Srbi vide svoje ciljeve ali je
veliki dio teritorije takodje bio na puscanom dometu. Srbi su
jednostavno ispaljivali salve granata imajuci samo jednan cilj -
unistiti sve sto je zivo. Broj granata ispaljenih dnevno na teritoriju
oko Srebrenice i sam grad je dostizao cifru od 2.000 a znao je dostici
i cifru od 5.000 - kao na primjer 17. arpila 1992. kada je na grad i
blizu okolinu padala granata svakih pet sekundi. Pored neprestane
artiljerijske vatre grad i okolina su bombardovani iz vazduha. Srpski
avioni (i avioni Vojske Jugoslavije) su ispustali svoj smrtonosni tovar
na grad Srebrenicu skoro svakog dana u periodu August 1992. -April
1993.
Grad je bio jako prenaseljen. U odnosu na prijeratnih 5.000 stanovnika
u gradu je u toku rata zivjelo preko 30.000 ljudi a u okolnim selima
jos toliko tako da avionske bombe nisu nikako mogli promasiti zeljeni
cilj - sve sto je zivo. Avioni su zapravo rijetko bombardovali polozaje
branilaca Srebrenice. Polozaji su, pogotovo u periodu april 1992. -
januar 1993. bili daleko od samog grada ponekad i do 70 km (selo
Kamenica, 30 km - selo Kragljivode). Namjera je bila da se bombarduju
mjesta gdje bi efekat ubijanja bio sto veci - izbjeglicki logori,
skole...
Avioni su polijetali sa vojnih aerodroma u Srbiji (Savezna Republika
Jugoslavija): Ponikve, Beograd, i Banja Luka u Bosni. Jedna vrsta
aviona sporijeg tipa je koristila pistu na poljoprivrednom dobru kod
Bratunca svega 6 kilometara udaljenom od grada Srebrenice. U toku 1992.
i pocetkom 1993. godine u najtezoj situaciji je bilo stanovnistvo koje
je zivjelo u granicnom podrucju sa Srbijom (Jugoslavija) i u rejonu
prema Milicima, Bratuncu, Vlasenici i Zvorniku. Ovo stanovnistvo je
bilo pod direktnim udarom svakodnevnog granatiranja i bombardovanja iz
zraka. Ovo stanovnistvo je zapravo 24 dnevno bilo spremno na pokret
prema unutrasnjosti enklave, tj. gradu Srebrenici, jer su naleti
cetnicke pjesadije i tenkova svakim danom bili sve jaci.
Desna obala Drine (Jugoslavija) je prakticno bila neprekidna linija
tenkovskih i artiljerijskih polozaja snajperskih i mitraljeskih
gnijezda vojske Jugoslavije. Ova je ogromna koncentracija sile,
nesrazmjerna suprotstavljenoj strani koja zapravo i nije poduzimala
bilo kakve neprijateljeske radnje prema Jugoslaviji, bukvalno sijala
smrt na lijevu obalu Drine.
Bosnjacka sela na lijevoj obali Drine su sravnjena sa zemljom. U selima
je bilo ostalo nesto stoke koja je izbezumljena lutala naokolo. U nekim
selima na lijevoj obali Drine jedina ziva stvorenja su bile kokosi.
Mjestani su se bili vec odavno povukli u brda i sa ono malo naoruzanja
drzali liniju radi sprecavanja daljeg prodora cetnika prema
unutrasnjosti enklave. U ovakvoj situaciji, beskrajne kolone
izgladnjelih ljudi su pokusavale sici sa brda do svojih srusenih sela
na obali Drine i obrati kukuruz iz svojih njiva. Berba kukuruza i zetva
psenice su organinizovani po noci kada je intenzitet vatre sa desne
obale Drine bio slabiji nego danju.[/b]


Pise: N.H.